WŁADZA I MEDIA

Media lokalne w kontekście polityki informacyjnej władz lokalnych

         Często słyszymy, iż media obok instytucji rządowych, samorządowych, organizacji pozarządowych są czwartą władzą. Nie bez powodu, bo przecież, na co dzień obserwujemy, że media są dużą siłą nacisku społecznego w sprawach podejmowanych przez polityków, władze różnych szczebli, a także instytucje prywatne. W wyniku interwencji mediów bieg zdarzeń niejednokrotnie zmienia się ku oczekiwaniom społecznym. Poprzez różne techniki przekazu, które w rezultacie szybkiego postępu technicznego są coraz doskonalsze, media mogą kształtować wiedzę, poglądy i opinię publiczną w różnych kwestiach.

        Odwołując się do dysponowanego przez media potencjału, nie sposób pominąć ich roli w działaniach polityki społecznej, w których mogą pełnić funkcje absolutnie wiodące
tj. w edukacji społecznej. Podejmując temat włączenia mediów do tych działań możemy iść w dwóch kierunkach. Z jednej strony, w kierunku wykorzystania tych zasobów, które media posiadają, tj. różnorodne nośniki edukacji społecznej. Z drugiej strony, w kierunku wzmocnienia ich zasobów, poprzez pozyskanie środków finansowych na działalność ze źródeł zewnętrznych, w wyniku udziału w dostępnych programach polityki społecznej.  

        Media lokalne i regionalne stają się coraz popularniejszym i coraz ważniejszym narzędziem przekazywania informacji. Prawie w każdym większym mieście czy gminie można kupić lokalną prasę, często działają tam też lokalne rozgłośnie radiowe czy telewizje, coraz szybciej rozwijają się media internetowe o zasięgu lokalnym. Badania dotyczące tego sektora (m.in. „Raport z oglądalności telewizji lokalnych”, Pracownia Badań Społecznych, Sopot 2008) odnotowują wzrost zainteresowania tymi mediami i wzrost ich roli w życiu społeczności lokalnych wskazując, iż media regionalne i lokalne wspólnie docierają do o wiele większej liczby odbiorców niż media krajowe. Ewa Jaska w pracy „Rola lokalnych środków masowego przekazu w rozwoju regionów” definiuje szereg niezwykle ważnych funkcji i zadań, które wypełniają lokalne środki masowego przekazu m.in.:

• funkcję informacyjną – dostarczanie wszechstronnej i bezstronnej informacji lokalnej,
• funkcję psychospołeczną i integracyjną – wspierającą tworzenie środowiska społecznego, więzi sąsiedzkiej, podtrzymywanie lokalnych tradycji,
• funkcję kontrolną – wobec władz lokalnych, a jednocześnie kształtującą postawy obywatelskie,
• funkcję opiniotwórczą – jako płaszczyzna wymiany poglądów i opinii,
• funkcję kulturalną – przejawiającą się między innymi w kultywowaniu kultury artystycznej, lokalnej czy regionalnej, prezentowaniu twórczości lokalnych artystów,
• funkcję promującą – przede wszystkim inicjatywy lokalne, także te związane z rozwojem gospodarczym czy pobudzaniem przedsiębiorczości lokalnej,
• funkcję reklamowo – ogłoszeniową dla lokalnego rynku.

Media w Polsce. Do kogo należą gazety lokalne i największe czasopisma?

 

 Media samorządowe

Jednostka samorządu terytorialnego może być wydawcą prasy. Samorządy mogą wydawać gazety, pod warunkiem że będą one służyć wykonywaniu ich zadań własnych. W tym celu rada gminy musi podjąć odpowiednią uchwałę oraz zarejestrować czasopismo w sądzie okręgowym. Głównym zadaniem gminnej gazety powinno być informowanie mieszkańców o ważnych dla nich sprawach lokalnej wspólnoty.

Wydawcą prasy może być osoba prawna, fizyczna lub inna jednostka organizacyjna, choćby nie posiadała osobowości prawnej. W szczególności wydawcą może być organ państwowy, przedsiębiorstwo państwowe, organizacja polityczna, związek zawodowy, organizacja spółdzielcza, samorządowa i inna organizacja społeczna oraz kościół i inny związek wyznaniowy. Organy, o których mowa, mogą realizować uprawnienia wydawnicze bezpośrednio lub za pośrednictwem wydawnictw własnych, jak również innych wydawnictw, działających jako nakładca.

Ustawa o samorządzie gminnym nie wymienia działalności polegającej na wydawaniu prasy jako jednego z zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego. Nie oznacza to jednak, że wydawanie prasy lokalnej nie mieści się w zakresie spraw publicznych o znaczeniu lokalnym. Wydawanie lokalnych gazet przyczynia się do rozwoju społeczeństwa. Dodatkowo kształtuje tożsamość wspólnoty samorządowej, ułatwia integrację i wymianę informacji między mieszkańcami a władzą. Własną gazetkę wydaje prawie każda gmina w Polsce. 

 Rola mediów lokalnych w przemianach samorządu:
1.Prasa lokalna przyczyniła się do zmiany spostrzegania samorządu terytorialnego, bowiem lokalnej społeczności samorząd coraz częściej jawiła się jako instytucja, która działa dla dobra obywatela i jego „małej ojczyzny”.
2.Prasa ta przyczyniła się zacieśnienia więzi społecznych i jest ich jednym z głównych budowniczych.
3.Prasa lokalna spowodowała zbliżenie się obywatela do władzy, a przede wszystkim wymogła na władzy służebną rolę wobec obywatela, co jest szczególną zasługą prasy niezależnej.
4.Lokalna prasa niezależna stała się mocnym filarem społeczeństwa obywatelskiego.
5.Prasa wyzwoliła w obywatelach potrzebę samoorganizacji, inicjatywę, radość życia i działania na rzecz lokalnej społeczności, chęć do podejmowania kolejnych wyzwań.
6.Prasa zdynamizowała działalność stowarzyszeń i fundacji oraz zachęciła obywateli do działania w nich.
7.Prasa pozwoliła uwierzyć obywatelom w swoje siły i możliwości.
8.Prasa, zwłaszcza niezależna, została powiernikiem problemów i spraw nurtujących mieszkańców miast i gmin.
9.Prasa przyczyniła się do zmiany mentalności i filozofii myślenia obywateli oraz do wzrostu świadomości społecznej i politycznej. Pozytywne zmiany nastąpiły też w świadomości ekologicznej, prawnej i ekonomicznej.
10.Prasa przyczyniła się do radykalnej poprawy komunikacji społecznej w gminach.
11.Prasa „odtajniła” funkcjonowanie terytorialnego samorządu, czym najbardziej mogą pochwalić się czasopisma niezależne.
12.Prasa pomogła obywatelowi w dokonywaniu przemyślanych decyzji podczas wyborów samorządowych oraz unaoczniła mu jego siłę sprawczą wynikającą z wyborczego aktu.

 Internet jako nowy środek informacji lokalnej i środowiskowe

Rozwój mediów lokalnych odbywa się wielotorowo i niekonwencjonalnie. Obecnie to nie tylko prasa, radio, telewizja, ale głównie Internet jest miejscem działalności dziennikarskiej. Z roku na rok skutecznie wchłania on prasę, radio i telewizję, oferując im nowe możliwości dotarcia do odbiorców i uatrakcyjnienia swojego repertuaru. Równocześnie upraszcza i pozwala obniżyć koszty rozpoczęcia medialnej działalności. Sieć otwiera nowe kanały komunikacji osobom, instytucjom, dla których założenie gazety lub rozgłośni leży poza finansowym i organizacyjnym zasięgiem.

Powszechne stało się zjawisko agregacji mediów, czyli połączenia sposobów przekazywania informacji w jedną całość, z uwzględnieniem zarówno tekstu, jak i zdjęć, sekwencji wideo czy nagrań dźwiękowych. Sfery te przenikają się wzajemnie czyniąc z Internetu miejsce dialogu. Stał się on miejscem szczególnego oddziaływania sprzężenia zwrotnego: z jednej strony może być pojmowany jako sfera publikacji, z drugiej zaś – jako wirtualna przestrzeń magazynowania danych i ich nieustannego archiwizowania. Jest najszybciej rozwijającą się siecią kolportowania informacji, zarówno tych przygotowanych przez serwisy komercyjne, jak i funkcjonujących nieformalnie – gdy przeciętny internauta staje się nadawcą komunikatu. Ten przejaw aktywności określany jest dziennikarstwem obywatelskim, które zaczyna dominować również w mediach lokalnych. Jest to zjawisko zupełnie naturalne zważywszy na to, że podstawowym zadaniem jest dostarczanie odbiorcom informacji, dzięki którym będą mogli funkcjonować jako pełnoprawni członkowie społeczeństwa demokratycznego i informacyjnego.

Media lokalne a prawo (kto może być wydawcą, kiedy, w jakich okolicznościach itp.)

 O tym, jaka jest dziś prasa lokalna w Polsce, a czym była kilkanaście lat temu, kiedy  towarzyszyła transformacji społeczno - ustrojowej i aktywnie włączyła się w budowę lokalnego społeczeństwa obywatelskiego, nie trzeba nikomu tłumaczyć, a wystarczy powiedzieć, że nadal „lata”, chociaż jak  przeciążony „bombowiec”. Należy jednak pamiętać, że dziś jej wydawcom i dziennikarzom już nie wystarczy młodzieńczy zapał i wigor, bowiem prasa lokalna musi sprostać wyzwaniom rynku prasowego, twarzą w twarz stanąć z regionalnymi czasopismami, zmagać się z obcym kapitałem prasowym, a nawet musi sobie poradzić z wydawnictwami samorządowymi. 
Podstawą funkcjonowania jest dobre Prawo prasowe, którego zapisy nie powinny spychać lokalnych gazet na margines. W tym prawie musi być miejsce dla lokalnych mediów. Dla niektórych pomysłem na własny biznes może się okazać założenie lokalnej gazety. Związane z tym formalności nie są zbyt duże. Tytuł trzeba zarejestrować w sądzie okręgowym, właściwym dla siedziby wydawcy gazety (art. 20 ust. 1 prawa prasowego, DzU z 1984 r. nr 5, poz. 24 - w skrócie: pr.pras.). Wydawca to w uproszczeniu właściciel gazety. Może nim być osoba fizyczna czy prawna, może i organ państwowy, partia albo związek wyznaniowy (art. 8 pr.pras.). To najczęściej wydawca powołuje i odwołuje redaktora naczelnego (art. 25 ust. 5 pr.pras.), to jemu zazwyczaj przysługują prawa do tytułu, to on wreszcie jest pracodawcą redaktorów. Cała procedura będzie czytelnika kosztować 30 z.;)